Renda de pardo

PUB.

Ter, 05/09/2006 - 15:29


Chamaba-se Rosa Antígona. Rosa por parte de la mai, que le gustaba l nome i, inda por riba, yera l nome de la bó, Antígona por parte de un tio padre, l padrinho, que anteimou que la garotica tamien habie de lhebar l nome dua tie, peç que mi guapa i mi baliente, de que el se alhembraba duns lhibros que habie lido ne l seminairo.

Mi amperronhadica, Rosa Antígona alhá se habie criado, an Bregáncia, siempre de ruoda de la saia de la mai i de las beatas de Bregáncia, sin nunca haber coincido las quelobrinas que fai ber la cobiça an l oulhar dun moço. A la cuonta de alguas letras daprendidas i duns persuntos i outros tantos garrafones d’azeite, saliu regiente scolar.
I regiente scolar aparciu an Tortulhas, pa strenar la scuola nuoba de ls centenairos que haberie de serbir para que to ls de Tortulhas podíran daprender a ler, a cuontar i a screbir, de carreirica i an pertués legítimo, a bien de la naçon, cumo Dius, Nuosso Senhor, gustaba i l senhor Persidente de l Cunseilho mandaba.
I an Tortulhas Rosa Antígona se quedou, debrebe se deixou ambudar pul paleio de l filho de tiu Zé Molineiro, Artúrio, l Farroncas, que le perdonou a Rosa la fraca pelaige que tenie, por bias de la chubida an la scaleira social que eilha le pormetie.
De pouco le serbírun ls conseilhos de sue mai:
- Á Rosa Antígona, filha, mira que tu, se algun quejir çufar antes de l tiempo, tu dá-le cun l palo de ls farelos para trás, tu nun oubes?
Rosa Antígona nun le dou cun l palo de ls farelos a Artúrio, que isto nun hai cunseilhos de mai, nin mofo de beatas de Bregáncia que séian capazes de abafar la boç dun bientre de binte anhos, quando las campanas de la naturaleza tócan a rebate.
Aquilho fui cumo un lhobo zampar-se nua canhonica, i naide le fiturou bun fin al matrimónio.
Anganhórun-se. Rosa Antígona nun yera bien quien se pintaba. L friu de las lastras de las eigreijas de Bregáncia habie-la temprado. Dezie l padrinho padre que la sue Rosa Antígona yera, pintiparada, ua renda de pardo: delicada i singelica por fuora, cumo ua rendica; fuorte i rejistente por drento, cumo l pardo.
Las que amargou, naide l sabe, que eilha solo se cunfessaba al padrinho, mas l cierto ye que hoije Rosa ten muito adonde se puoden poner ls uolhos: ls trés filhos, guapos i zbulhados cumo trés chouriços, la casa, siempre lhimpa i asseada que anté un se puode spelhar ne l chano, l home, de camisa lhabada i gola angomada an la missa de Demingo, eilha mesma, que yá puso algua chicha an riba de las tenrielhas que troixo de Bregáncia, anté peç que quedou mais alta, a un qualquier se le antolha.
Debe de ser de las poucas ties an Tortulhas que nunca spurmentou l peso de la mano de l home. Solo, de beç an quando, ua ralhatina sin amportança:
- Á Artúrio!... á Farroncas de l diabo... tu sós burro ou fais-te?...tu nun bés que mos botas a perder!?...
- Calha-te alhá, mulhier, se nun fusse you, tu inda hoije stabas de adil!
mais carino que malquerença, que an Tierras de Miranda tamien la rudeza de las palabras crece al mesmo tiempo que la cunfiança i l’antemidade.
Na scuola, debrebe tubo que s’afazer culs garotos de Tortulhas:
- Aponta, Teodoro, aponta e vais ver que não trocas as linhas ao leres...
- Que apunte, que apunte....se you tubisse uas unhas cumo las buossas!...
Rosa Antígona cortou las unhas un cachico mais renticas i, a pouco i pouco, fui cerrando ls uolhos i ls oubidos a las mirandesadas que ls garotos le misturában cul pertués. Fizo-se ua buona palhantra, dezie l padrinho, que, cumo doutor de scanho ancartado, tenie senténcias para todo.
Fui un regalo bé-la an l Curso de Eiducaçon de Adultos, a sustituir ua porsora de Miranda, filha dun barragista, que nun se afizo an Tortulhas, cuitadica:
- Bá, bamos agora a la matemática! A ber se sodes capazes de resolber este porblema: Manginai que teniedes doze canhonas i las lhebábades a la feira de l Naso. Se bendíssedes un tércio, cun quantas bolbiedes a casa?
- Ora, isto yá ye un porblema – diç Teadoro, que nunca fui capaç de daprender a ler nien a screbir, i andaba agora, de home, a ber se fazie, al menos, la quarta – agora ls porblemas de l’outra porsora...nun tenien jeito niun...yera solo: you amarei, tu amarás, el amará...
- Calha-te, sou burro – ralha l bezino de la carteira, más andustriado an las andanças de las letras – anton tu nun bés que isso nun ye un porblema, ye l Persente de l’Andicatibo?!
Tortulhas yá habie aporfilhado a Rosa.
L que Tortulhas nunca fui capaç de angulhir fui la Antígona. Inda, por dues ou trés bezes, las bezinas spurmentóran: à Rosa Antiga, isto, à Rosa Antiga, aquilho, mas nun se le drobaba la lhéngua i nun anteimórun. Quando fusse perciso çtinguir a Rosa, la regiente, de las outras dues ou trés Rosas de l pobo, quedaba Rosa Farroncas i yá staba.
Anté Rosa, para zapacenciar a sou padrinho, le questumaba dezir, meio de caçuada:
- La Antígona nun se afizo eiqui. Tortulhas ampuntou-la pa l fondo de un fóio, alhá pa las minas de Santo Adrian, lhembra-se-me que yá nun la bolbeis a ber.
I l padre, cua risica meio amarielha, rezungaba:
- Calha-te eignorante...Nuosso Senhor te perdone, se ancuntrar por donde...anté peç sina de las Antígonas...
Tortulhas nunca antendiu l que querie l padre dezir, i isso agora tamien nun ben al causo.
Alfredo Cameirão